در این مطلب سعی داریم نگاهی بر پیدایش قهوه توسط چوپان اتیوپیایی، چگونگی فراگیر شدن. آن و شرایط پرورشش بیندازیم و آمار جهانی مصرف این نوشیدنی دلچسب را بررسی کنیم.
نوشیدن قهوه علاوه برتاثیرات و فوایدش، فعالیتی است. که میتواند باعث لذت بردن شما از اوقات روزانه تان باشد. حس خوب یک کافه نشینی عصر گاهی با طعم دلچسب قهوه دو چندان میشود. علاوه بر آن دم آوری و نوشیدن قهوه در منزل و محیط کار لحظات دلنشینی را برایتان خلق میکند. اما داستان این نوشیدنی دوست داشتنی از کجا آغاز شده است؟
انسان و قهوه هم زمان با هم روی زمین قدم گذاشته اند. پیدایش قهوه به اولین حضور نسل بشر روی زمین در نواحی سودان امروزی بازمیگردد. اما کشف آن، به روایتی در حوالی قرن ۱۵ میلادی توسط چوپان اتیوپیایی به نام کلدی اتفاق افتاد.
کلدی متوجه شد که بزهای گله اش بعد از خوردن میوه ای خاص جنب و جوشی مضاعف پیدا میکنند. و شب ها را نمی خوابند. در تلاش برای رمز گشایی از این اتفاق به بوته ای با میوه های شیرین و قرمز رسید. کلدی میوه ها را به شکل های مختلفی امتحان کرد. و در نهایت آن ها را به روشی مشابه روش های امروزی خشک کرده، بو داد. و پس از آسیاب کردن با ابزاری که در دست داشت، کشف خود را دم کرد. و از آن نوشیدنی جادویی، برای بیدار ماندن و عبادت شبانه استفاده نمود.
تاثیر این نوشیدنی نه تنها برای کلدی جالب بود. بلکه مورد توجه اکثر راهبان صومعه سرا نیز قرار گرفت. صوفیان یمنی از قهوه در برای هوشیار ماندن در عبادت های شبانه استفاده میکردند. قهوه در مدت زمانی نه چندان زیاد فراگیر شد. در کم تر از یک قرن این گیاه و نوشیدنی انرژی بخش آن به بقیه خاورمیانه، منطقه بابابودان در هند، ترکیه امروزی و آسیای جنوب شرقی رسید. در این سفر از جنوب ایران نیز عبور کرد و تبدیل به نوشیدنی سنتی در مراسمات شهر های جنوبی ایران شد.
اتیوپی نه تنها محل کشف اولیه قهوه، بلکه خاستگاه قهوه است. منشا اکثر زیر گونه های قهوه، حتی زیر گونه هایی که خارج از اتیوپی کشف شده اند، به اتیوپی بازمیگردد. زادگاه قهوه عربیکا، جنوب غربی اتیوپی است. این گونه توسط برده ها، تجار و راهبان دینی به سراسر اتیوپی سفر کرد. و برای اولین بار در قرن شانزده میلادی در منطقه حرا به شکل تجاری، کشاورزی شد.
حس مالکیت و شیفتگی یمنی ها نسبت به قهوه به قدری بود. که اجازه نمیدادند این دانه به هیچ شکلی از کشورشان خارج شود. اما جاسوسان هلندی مقداری از این دانه را به جاوا برده. و در قرن های ۱۵، ۱۶ و ۱۷ میلادی به گونه ای نوین آن را کشت کردند. به سرعت نام جاوا بر سر زبان ها افتاد. به طوری که در بعضی از لغت نامه ها، نام جاوا مترادف نام قهوه قرار داده شده است.
گیاه قهوه را به عنوان هدیه ای دیپلماتیک، از جاوا نزد پادشاه فرانسه بردند. و پادشاه فرانسه آن را درخت نوبل معرفی کرد. پادشاه فرانسه برای نگه داری از این هدیه یکی از بزرگترین گلخانه های اروپا را ساخت و در سال ۱۷۱۳، آقای آنتوان دژوسو این گیاه را جسمین عربیکا طبقه بندی کرد.
پس از آن قهوه به شبه جزیره ای به نام مارتینیک در آمریکای جنوبی برده شد و سپس توسط مبلغان دینی فرانسوی به آفریقا رسید. آن ها نام جزیره “رینیون” در ماداگاسکار را به بوربون تغییر دادند و این تغییر نام منجر به نام گذاری یکی از زیر گونه های اصلی قهوه به نام بوربون شد.
اما قهوه بخش جدایی ناپذیر زندگی خیلی از افراد را تشکیل میدهد. دانه ای که فقط در محدوده خاصی از زمین رشد و نمو پیدا میکند: کمربند قهوه!
همانطور که از نام آن برمی آید کمربند قهوه نواری فرضی میباشد، که دور تا دور کره زمین را فرا گرفته است، ناحیه ای بین راس الجدی و راس السرطان، ۲۵ درجه شمالی و ۳۰ درجه جنوبی خط استوا.
کمربند قهوه از پنج ناحیه آسیا، اقیانوسیه، آفریقا، آمریکا مرکزی، آمریکا جنوبی عبور میکند. و از ۷۰ کشور قرار گرفته در این محدوده ۴۴ کشور به پرورش و تولید قهوه مشغول اند.
پرورش گیاه قهوه در مناطق دیگر کره زمین غیر ممکن نیست. اما محصول نهایی قابل مقایسه با دانه پرورش یافته در این محدوده خاص نخواهد بود.
کمربند قهوه این شرایط را برای پرورش گیاه حساس قهوه مهیا کرده است.
با این حال، هرچند که شرایط آب و خاک و هوا در کشور های این منطقه مشابه است. اما تغییرت جزئی هر کدام از این موارد میتواند در طعم نهایی فنجان شما موثر باشد.
اگر بخواهیم به بررسی حقایق آماری مصرف قهوه در جهان بپردازیم باید بدانیم که: